鸢尾科
yuān wěi kē 鸢尾科 | |
---|---|
![]() | |
野鸢尾 Iris dichotoma (刘冰摄) | |
多识被子植物系统分类 (基于APG IV系统[1]) ![]() | |
生物 Vitae | |
域: | 真核域 Eukaryota |
总界: | 多貌总界 Diaphoretickes |
界: | 植物界 Plantae |
亚界: | 绿色植物亚界 Viridiplantae |
总门: | 链形植物总门 Streptophyta |
门: | 木贼门 Equisetophyta |
亚门: | 木贼亚门 Equisetophytina |
演化支: | 种子植物 seed plants |
纲: | 木兰纲 Magnoliopsida |
亚纲: | 百合亚纲 Liliidae |
超目: | 天门冬超目 Asparaganae |
目: | 天门冬目 Asparagales |
科: | 鸢尾科 Iridaceae Juss. (1789), nom. cons. |
科名模式 | |
鸢尾属 Iris Tourn. ex L. (1753) | |
属 | |
74属,见正文。 | |
异名[2] | |
鸢尾科(Iridaceae)是被子植物的一个科,有74属,1750-1800种。
词源
![]() | 本科的学名Iridaceae条目中有更详细的词源信息,可参考。 |
鸢尾科的学名Iridaceae由模式属鸢尾属学名Iris的复合形式Irid-加上表示科的等级后缀-aceae构成。该词为复数形式,故在做主语时应与动词的复数形式搭配。
本科中文名亦由模式属中文名“鸢尾属”中的专名“鸢尾”加上“科”字构成。
分布
广布全球,以南非为分布中心。

鸢尾科的分布图[制图:刘冰;底图来源:bzdt.ch.mnr.gov.cn;审图号:GS(2016)1561]
特征描述
特征简述
多年生草本,稀为灌木状、一年生草本或腐生草本,具根状茎、块茎或鳞茎;叶基生或茎生,常为扁平的剑形,排成两列,基部鞘状;花序通常蝎尾状,或为穗状或单花;花辐射对称或两侧对称,花被片6,排成2轮,下部合生,内外轮等大或不等大;雄蕊3;子房下位(仅1种为上位),3室,中轴胎座;蒴果。
系统发生
![]() | 本节可能存在未及时更新的内容,如有与分类列表不同的表述,以分类列表为准。 |
鸢尾科系统发生树[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
根据密苏里植物园鸢尾科专家戈尔德布拉特的研究,鸢尾科的基部群是折被鸢尾亚科(Isophysidoideae),仅含折被鸢尾属(Isophysis)1属。随后,剩余类群分成两大支。一支为鸢尾亚科(Iridoideae);另一支在基部先后分出单属的延龄鸢尾亚科(Patersonioideae)、玉鸢尾亚科(Geosiridoideae)、蓝星鸢尾亚科(Aristeoideae)和寡属的木鸢尾亚科(Nivenioideae),而以番红花亚科(Crocoideae)为其核心。[3]
分类
分类列表
以下是根据最新资料整理的鸢尾科的科内分类系统。要详细了解列表中各种格式的含义,参见帮助:分类列表。
![]() | 下面列表中已包括了所有的属级异名,且所有分类群中文名已得到多识团队的完全审定。 |
- 1. 折被鸢尾亚科 Subfam. Isophysidoideae Takht. ex Thorne & Reveal (2007)
- 2. 鸢尾亚科 Subfam. Iridoideae Eaton (1836)
- 02. 双雄鸢尾族 Tr. Diplarreneae Goldblatt (2001)
- 03. 鸢尾族 Tr. Irideae Kitt. (1840)
- 01. 鸢尾亚族 Subtr. Iridinae Pax (1887)
-
-
Isis Tratt.
-
Costia Willk. (1860), hom. illeg. non Costa Vell. (1829)
-
Xuris Adans. (1763), nom. superfl.
-
Xeris Medik.
阿拉套鸢尾属
Alatavia Rodion.
射干属 Belamcanda Adans. (1763), nom., orth. et typ. cons.
-
Belam-canda Adans. (1763), orth. rej.
-
Belamkanda Adans. (1763), orth. rej.
-
Pardanthus Ker Gawl. (1804), nom. superfl.
琴瓣鸢尾属
Chamaeiris Medik.
波斯鸢尾属
Coresantha Alef.
-
Coresanthe Baker
天山鸢尾属
Cryptobasis Nevski
长瓣鸢尾属
Dielsiris M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
马蔺属
Eremiris Rodion.
蝴蝶花属
Evansia (Alef.) Salisb. ex Decne.
-
Evansia Salisb. (1812), nom. nud.
春鸢尾属
Gattenhofia Medik.
蛇头鸢尾属
(黑花鸢尾属) Hermodactylus Mill.
-
Hermodactylos Rchb.
-
Hermodactylum Bartl.
网脉鸢尾属
Iridodictyum Rodion.
紫苞鸢尾属
Joniris (Spach) Klatt
-
Ioniris Baker
神后鸢尾属
Juno Tratt.
-
Thelysia Salisb. ex Parl. (1856), typ. consp.
-
Thelysia Salisb. (1812), nom. nud.
-
Neubeckia Alef. (1863), nom. superfl.
尼泊尔鸢尾属
Junopsis Wern. Schulze
溪荪属
Limniris (Tausch) Rchb. (1841), nom. cons.
-
Limnirion Opiz (1852), nom. nud.
-
Biris Medik. (1791), nom. rej. sub Limniris Rchb. (1841)
饰冠鸢尾属
Lophiris (Tausch) M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
帝鸢尾属
Oncocyclus Siemssen
单苞鸢尾属
Ophioiris (Y. T. Zhao) Rodion.
鸢尾射干属
(彩射干属) × Pardancanda L. W. Lenz
野鸢尾属 Pardanthopsis (Hance) L. W. Lenz
六棱鸢尾属
Phaeiris (Spach) M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
黄菖蒲属
Pseudo-iris Medik.
-
Pseudoiris Medik.
俄勒冈鸢尾属
Rodionenkoa M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
准噶尔鸢尾属
Sclerosiphon Nevski
爪瓣鸢尾属
Siphonostylis Wern. Schulze
-
Diaphane Salisb. (1812), nom. nud.
红籽鸢尾属
Spathula (Tausch) Fourr.
鸢尾属 (狭义)
Tectiris M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
叙利亚鸢尾属
Syrianthus M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
西班牙鸢尾属
Xiphion Mill.
-
Xyphion Medik.
-
Xiphium Mill.
-
Xyphidium Steud.
-
Iriastrum Heist. ex Fabr. (1763), nom. superfl.
-
Chamoletta Adans. (1763), sine sp. ed.
琴瓣鸢尾属 (狭义)
Xyridion (Tausch) Fourr.
-
Xyridium Steud.
长尾鸢尾属
Zhaoanthus M. B. Crespo, Mart.-Azorín & Mavrodiev
-
-
- 02. 金香鸢尾亚族 Subtr. Homeriinae Goldblatt (1971)
- 04. 离被鸢尾属
Dietes Salisb. ex Klatt (1866), nom. cons.
- 05. 蔺鸢尾属
Bobartia L. (1753), nom. cons.
-
Hecaste Sol. ex Schum. (1793), nom. superfl.
-
-
Morea Mill. (1758), orth. rej.
-
Moroea Franch. & Sav.
-
Freuchenia Eckl. (1827), nom. nud.
-
Iridopsis Welw. ex Baker (1878), pro syn.
圆星鸢尾属
Barnardiella Goldblatt
地金鸢尾属
Galaxia Thunb.
阴阳兰属 Gynandriris Parl.
-
Helixyra Salisb. ex N. E. Br. (1929), nom. superfl.
-
Helixira Steud.
-
Helixyra Salisb. (1812), nom. nud.
-
Sisyrinchium Mill. (1754), hom. illeg. non L. (1753)
丝柱鸢尾属
Hexaglottis Vent.
金香鸢尾属
(合满花属) Homeria Vent.
干苞肖鸢尾属
Hymenostigma Hochst.
蝇鸢尾属
Phaianthes Raf.
黄花肖鸢尾属
Plantia Herb.
金簇鸢尾属
Rheome Goldblatt
简丝鸢尾属
Roggeveldia Goldblatt
离丝金香鸢尾属
Sessilistigma Goldblatt
孔雀鸢尾属
Vieusseuxia D. Delaroche
-
- 04. 离被鸢尾属
- 01. 鸢尾亚族 Subtr. Iridinae Pax (1887)
- 04. 庭菖蒲族 Tr. Sisyrinchieae Klatt (1871)
- 03. 丽白花亚族 Subtr. Libertiinae Pax (1887)
-
-
Orthosanthus Steud.
-
Orthrosanthes Raf.
-
Eveltria Raf. (1838), nom. superfl.
-
Elvetra Goldblatt & J. C. Manning
-
- 09. 丽白花属 (利氏鸢尾属) Libertia Spreng. (1824), nom. cons.
-
Nematostigma A. Dietr. (1833), nom. superfl.
-
Renealmia R. Br. (1810), hom. illeg. non L. f. (1782)
-
Ezeria Raf. (1838), sine sp. ed.
-
Tekel Adans. (1763), nom. rej. sub Libertia Spreng. (1824)
-
Tekelia Scop.
-
Tekelia Adans. ex Kuntze
智利丽白花属
Choeradodia Herb.
-
Choerododia Kunth
-
Taumastos Raf. (1838), typ. consp.
-
-
- 04. 庭菖蒲亚族 Subtr. Sisyrinchiinae Pax (1887)
-
-
Eriphilema Herb. (1843), nom. superfl.
-
Eriphlema Baker
南春钟花属
Phaiophleps Raf.
-
Psithyrisma Herb. (1843), nom. superfl.
-
Psythirhisma Herb. ex Lindl.
-
Symphyostemon Miers (1841), nom. superfl.
卧钟花属
Chamelum Phil.
小春钟花属
Ona Ravenna
-
-
Siryrinchium Raf.
-
Sisyrrhynchium Gled.
-
Sisyrrinchium Hook. & Arn.
-
Syorhynchium Hoffmanns.
-
Sysirinchium Engelm. & A. Gray
-
Bermudiana Mill. (1754), nom. superfl.
细叶庭菖蒲属
Echthronema Herb.
簇花庭菖蒲属
Glumosia Herb.
加州庭菖蒲属
Hydastylus Salisb. ex E. P. Bicknell
-
Hydastilus Salisb. ex E. P. Bicknell
-
Hydastylis Steud.
-
Hydrastylis Steud.
-
Hydastylus Dryand. ex Salisb. (1812), nom. nud.
落基山庭菖蒲属
Oreolirion E. P. Bicknell
智利庭菖蒲属
Paneguia Raf.
禾叶庭菖蒲属
Pogadelpha Raf.
剑鞘庭菖蒲属
Souza Vell.
-
-
Tapeina Hedw.
-
-
- 03. 丽白花亚族 Subtr. Libertiinae Pax (1887)
- 05. 黄扇鸢尾族 Tr. Trimezieae Ravenna (1981)
-
-
Marica Ker Gawl. (1803), hom. illeg. non Schreb. (1789)
-
Bauxia Neck. (1790), in op. utiq. oppr.
行者鸢尾属
Galathea Liebm.
-
-
Trimeza Salisb.
-
Xanthocromyon H. Karst. (1847), nom. nud.
-
Lansbergia de Vriese (1846), nom. superfl.
-
Remaclea C. Morren (1853), nom. superfl.
奇杯鸢尾属
Anomalostylus R. C. Foster
黄扇鸢尾属 (狭义)
Poarchon Allemão
-
- 17. 纹章鸢尾属
Deluciris A. Gil & Lovo
- 18. 金角鸢尾属
Pseudotrimezia R. C. Foster
-
- 06. 虎皮花族 Tr. Tigridieae Kitt. (1840)
- 05. 壶鸢花亚族 Subtr. Cipurinae Benth. & Hook. f. (1883)
-
-
Marica Schreb. (1789), nom. superfl.
-
-
Zygella S. Moore (1895), typ. consp.
-
-
- 06. 虎皮花亚族 Subtr. Tigridiinae Pax (1887)
-
-
Eustylis Engelm. & A. Gray (1847), typ. consp.
-
Eustylus Baker
-
- 28. 红葱属 Eleutherine Herb. (1843), nom. cons.
- 31. 岳鸢花属
Hesperoxiphion Baker
- 32. 鞭柱鸢尾属
Mastigostyla I. M. Johnst.
- 33. 细柱鸢尾属
Cardenanthus R. C. Foster
- 34. 锥鸢花属
Ennealophus N. E. Br.
多叶锥鸢花属
Eurynotia R. C. Foster
-
Erynotia R. C. Foster
简锥鸢花属
Tucma Ravenna
-
- 05. 壶鸢花亚族 Subtr. Cipurinae Benth. & Hook. f. (1883)
- 3. 延龄鸢尾亚科 Subfam. Patersonioideae Goldblatt (2008)
- 4. 玉鸢尾亚科 Subfam. Geosiridoideae Goldblatt & J. C. Manning (2008)
- 5. 蓝星鸢尾亚科 Subfam. Aristeoideae Vines (1895)
- 6. 木鸢尾亚科 Subfam. Nivenioideae Wern. Schulze ex Goldblatt (1990)
- 7. 番红花亚科 Subfam. Crocoideae Burnett (1835)
- 11. 兰花鸢尾族 Tr. Tritoniopsideae Goldblatt & J. C. Manning (2006)
- 12. 弯管鸢尾族 Tr. Watsonieae Klatt (1882)
- 07. 弯管鸢尾亚族 Subtr. Watsoniinae G. J. Lewis ex Goldblatt (1971)
- 44. 穗花鸢尾属
Micranthus (Pers.) Eckl. (1827), nom. et typ. cons.
-
Micranthos St.-Lag.
-
Beilia Eckl. ex Kuntze (1898), nom. superfl.
-
Beilia Eckl. (1827), nom. nud.
-
Paulomagnusia Kuntze (1891), nom. superfl.
-
- 45. 沙葱鸢尾属
Thereianthus G. J. Lewis
- 46. 浴火鸢尾属
Pillansia L. Bolus
- 47. 弯管鸢尾属
(沃森花属) Watsonia Mill. (1758), nom. cons.
- 44. 穗花鸢尾属
- 08. 长管鸢尾亚族 Subtr. Lapeirousiinae Goldblatt (1971)
- 48. 钟根鸢尾属
Codonorhiza Goldblatt & J. C. Manning
- 49. 抱子鸢尾属
Schizorhiza Goldblatt & J. C. Manning
- 50. 长管鸢尾属
(拉培疏鸢尾属/拉培疏属) Lapeirousia Pourr.
-
Lapeyrousa Poir.
-
Meristostigma A. Dietr. (1833), nom. superfl.
-
Ovieda Spreng. (1817), nom. superfl. et hom. illeg. non L. (1753)
-
Peyrousia Poir. (1826), hom. rej. non Peyrousea DC. (1838)
玉斗鸢尾属
Chasmatocallis R. C. Foster
佩莲鸢尾属
Sophronia Licht. ex Roem. & Schult.
-
- 51. 佩管鸢尾属
Afrosolen Goldblatt & J. C. Manning
-
Psilosiphon Welw. ex Goldblatt & J. C. Manning (2015), hom. illeg. non Entwisle (1989)
-
Psilosiphon Welw. ex Baker (1878), pro syn.
-
- 48. 钟根鸢尾属
- 07. 弯管鸢尾亚族 Subtr. Watsoniinae G. J. Lewis ex Goldblatt (1971)
- 13. 唐菖蒲族 Tr. Gladioleae Dumort. (1827)
- 09. 尖瓣菖蒲亚族 Subtr. Melasphaerulinae Goldblatt & J. C. Manning (2020)
-
-
Phalangium Burm. f. (1768), nom. nud.
-
Aglaea Eckl. (1827), nom. superfl.
-
Diasia DC. (1803), typ. consp.
-
-
- 10. 唐菖蒲亚族 Subtr. Gladiolinae Goldblatt (1971)
-
-
Bertera Steud. (1840), nom. nud.
-
Tilesia Thunb. ex Steud. (1841), nom. nud.
-
Anisanthus Sweet (1826), hom. illeg. non Willd. (1819)
-
Anisanthus Sweet ex Klatt (1864), isonym. id. ut Sweet (1826)
-
Petamenes Salisb. ex N. E. Br. (1932), hom. illeg. non J. W. Loudon (1841)
彩眼花属 Acidanthera Hochst.
-
Solenanthus Steud. ex Klatt (1877), hom. illeg. non Ledeb. (1829)
红匙花属
Anomalesia N. E. Br.
-
Cunonia Mill. (1756), hom. rej. non L. (1759)
地中海唐菖蒲属
Sphaerospora Sweet ex J. W. Loudon
-
Sphaerospora Sweet (1826), nom. nud.
-
Ballosporum Salisb. (1866), typ. consp.
悦眼花属
Dortania A. Chev.
彩眼菖蒲属
× Gladanthera J. M. Wright
兰花菖蒲属
Hebea (Pers.) R. Hedw.
-
Ophiolyza Salisb. (1866), nom. superfl.
灿香菖蒲属
× Homoglad Ingram
红钟菖蒲属
Homoglossum Salisb.
翻檐唐菖蒲属
Hyptissa Salisb. (1866), stat. dub.
鹦鹉唐菖蒲属
Keitia Regel
蜜匙花属
Kentrosiphon N. E. Br.
久花唐菖蒲属
Lilio-gladiolus Trew
-
Liliogladiolus Trew
-
Ranisia Salisb. (1866), typ. consp.
酒眼花属
Oenostachys Bullock
飞花菖蒲属
Petamenes Salisb. ex J. W. Loudon
-
Petamenes Salisb. (1812), nom. subnud.
多花唐菖蒲属
Symphydolon Salisb.
-
Symphyodolon Baker
-
-
- 09. 尖瓣菖蒲亚族 Subtr. Melasphaerulinae Goldblatt & J. C. Manning (2020)
- 14. 香雪兰族 Tr. Freesieae Goldblatt & J. C. Manning (2006)
- 57. 兜帽鸢尾属
Xenoscapa (Goldblatt) Goldblatt & J. C. Manning
- 58. 香雪兰属 (小苍兰属) Freesia Eckl. ex Klatt (1866), nom. et typ. cons.
- 59. 轮蕊鸢尾属
Devia Goldblatt & J. C. Manning
- 60. 雄黄兰属 Crocosmia Planch.
- 57. 兜帽鸢尾属
- 15. 谷鸢尾族 Tr. Ixieae Dumort. (1822)
- 11. 美冠鸢尾亚族 Subtr. Radinosiphoninae Goldblatt & J. C. Manning (2020)
- 12. 番红花亚族 Subtr. Crocinae Benth. & Hook. f. (1883)
- 62. 沙丽花属
(罗慕花属/罗慕丽属) Romulea Maratti (1772), nom. et typ. cons.
-
Geanthus Raf. (1814), typ. consp.
-
Safran Medik. (1790), typ. consp.
鸢尾红花属
Crociris Schur
-
- 64. 扁球鸢尾属
Afrocrocus J. C. Manning & Goldblatt
- 65. 丁香鸢尾属
Syringodea Hook. f. (1873), nom. cons.
- 62. 沙丽花属
- 13. 夜鸢尾亚族 Subtr. Hesperanthinae Goldblatt (1971)
-
-
Geisorrhiza Rchb.
-
Geissoriza Klatt
-
Geissorrhiza D. Dietr.
-
Anomaza P. Lawson ex Salisb. (1812), nom. nud.
-
Rochea Salisb. (1812), hom. illeg. non DC. (1802)
-
Sphaerospora Klatt (1864), hom. illeg. non J. W. Loudon (1841)
-
Weihea Eckl. (1827), hom. illeg. non Spreng. (1825)
倾杯花属
Engysiphon G. J. Lewis
-
-
- 14. 谷鸢尾亚族 Subtr. Ixiinae G. J. Lewis ex Goldblatt (1971)
-
- 70. 双星鸢尾属
Duthieastrum M. P. de Vos
-
Duthiastrum M. P. de Vos
-
Duthiella M. P. de Vos (1974), hom. illeg. non Broth. (1908)
-
-
Agretta Eckl. (1827), nom. nud.
-
Belendenia Raf. (1832), nom. superfl.
-
Bellendenia Schltdl.
-
Tapeinia F. Dietr. (1823), hom. illeg. non Juss. (1789)
-
Tritonixia Klatt (1882), nom. superfl.
-
Waitzia Rchb. (1828), hom. illeg. non J. C. Wendl. (1810)
铜鸢尾属
Montbretia DC.
金兰鸢尾属
Montbretiopsis L. Bolus
-
- 74. 谷鸢尾属
(小鸢尾属
/鸟胶花属) Ixia L. (1762), nom. et typ. cons.
-
排除或存疑的指称或名称
Tropicos数据库中的Xyridion Klatt (1872)可能为多余记录,故上表未予收录。
参考文献
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2016), "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders And families of flowering plants: APG IV" (PDF), Botanical Journal of the Linnean Society 181 (1): 1–20, DOI:10.1111/boj.12385, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/boj.12385/epdf,最后访问于2016年6月11日。
- ↑ 此处的科异名列表系根据其模式属的分类处理确定。其下可能包含有不属于本科的属。
- ↑ 3.0 3.1 Goldblatt, Peter; Rodriguez, Aaron; Powell, M. P.; Davies, T. Jonathan; Manning, John C.; van der Bank, M.; Savolainen, Vicent (2008), "Iridaceae ‘Out of Australasia’? Phylogeny, biogeography, and divergence time based on plastid DNA sequences" (PDF), Systematic Botany 33 (3): 495-508, DOI:10.1600/036364408785679806, http://biology.mcgill.ca/faculty/davies/pdfs/Goldblatt%20et%20al.%202008.pdf,最后访问于2017年6月8日。